Onderzoeken en controles tijdens mijn zwangerschap

Tijdens je zwangerschap zal je veel contact hebben met de huisarts of gynaecoloog. Je moet je hierover absoluut geen zorgen maken deze onderzoeken zijn bedoeld om te controleren of alles goed gaat! 

De eerste (trimester)echo 

Van zodra je weet dat je zwanger bent, is het tijd om een afspraak te maken met een gynaecoloog bij jou in de buurt voor het eerste prenatale (vaginale) onderzoek. Dit onderzoek vindt meestal plaats voor het einde van het eerste trimester, meestal tussen de 7e en 10e week van je zwangerschap.

Tijdens deze eerste afspraak kijkt de gynaecoloog naar je algemene gezondheid: gewicht, bloeddruk, hartslag, je persoonlijke medische geschiedenis en eventuele ziektes in de familie en die van je partner (diabetes, hoge bloeddruk enz.).

Aan de hand van informatie over je laatste menstruatie kan de gynaecoloog berekenen hoe lang je al zwanger bent en dus ook wanneer de uitgerekende bevallingsdatum is. 
 

Daarnaast worden er aanvullende onderzoeken gedaan:

• Een bloedonderzoek om te controleren op hepatitis B, HIV en syfilis en om je bloedgroep en rhesusfactor te bepalen of te bevestigen. 
• Een urineonderzoek om eventueel een te hoog eiwit- en suikergehalte te kunnen opsporen. 
   

Bij de eerste termijnecho (tussen de 9e en 12e week, ook wel de 10-weken-echo genoemd) kan je voor het eerst de omtrek van het lichaam van je baby zien. De kosten voor deze echo worden volledig terugbetaald door je ziekenfonds of ziekteverzekering. Indien je gynaecoloog geen echoapparatuur heeft, word je doorverwezen naar het ziekenhuis. Tijdens deze echo wordt ook de duur van je zwangerschap bevestigd (en daarmee ook je uitgerekende datum).

Er wordt ook een zogenaamde 'kop-staartmeting' gedaan om de uitgerekende datum te bepalen, er wordt gekeken of het eventueel een meerling is en je zal ook voor de eerste keer het hartje van je kindje horen kloppen. 

Voor wie het wenst, kan er ook een kans berekend worden op een chromosoomafwijking bij je kindje (bv. Syndroom van Down). Hiervoor wordt een Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) uitgevoerd. Deze screening bevat geen risico's voor jou als mama en/of voor je baby. Het is pas bij een afwijkende screening dat er een vlokkentest of vruchtwaterpunctie wordt voorgesteld om een definitieve diagnose te stellen.

Vrouwen die ouder zijn dan 36 jaar krijgen tussen de 11e en 14e week ook een combinatietest aangeboden (een nekplooimeting door middel van echografisch onderzoek met een aanvullend bloedonderzoek) omwille van de verhoogde kans op eventuele afwijkingen.

Bij een vruchtwaterpunctie wordt er met behulp van een naald een beetje vruchtwater afgenomen dat vervolgens in het laboratorium onderzocht wordt. Met deze test kunnen bepaalde afwijkingen opgespoord worden. Dit onderzoek wordt aangeraden wanneer er bij één van de ouders erfelijke factoren aanwezig zijn, wanneer de moeder 36 jaar of ouder is of wanneer er bij de combinatietest een verhoogde kans werd vastgesteld op eventuele afwijkingen. Een vruchtwaterpunctie kan pas plaatsvinden na de 16e week. 

Een vlokkentest, waarbij er wat cellen van de placenta worden weggenomen voor onderzoek, kan al eerder gedaan worden, maar de uitslag is iets minder zeker dan bij een vruchtwaterpunctie. Je gynaecoloog kan je meer informatie geven over deze onderzoeken. 

De combinatietest, vruchtwaterpunctie en vlokkentest zijn onderzoeken die in Vlaanderen en Nederland aangeduid worden met de term 'prenatale diagnostiek'. Indien er een medische indicatie voor is worden ze terugbetaald. De kans op een miskraam bij de vlokkentest en vruchtwaterpunctie is minder dan 1%. Na ongeveer twee weken is de uitslag bekend.  Tot slot krijg je van je gynaecoloog een medisch attest dat je nodig hebt voor het regelen van je zwangerschaps- en/of bevallingsverlof bij je werkgever. 

De tweede (trimester)echo

De tweede echo vindt plaats rond de 20e week van je zwangerschap en wordt ook volledig terugbetaald door je ziekenfonds. Deze echo wordt ook wel het Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) genoemd. Tijdens deze echo wordt je kindje uitgebreid bekeken en gemeten en worden ook eventuele afwijkingen vastgesteld. Meestal is het bij deze echo al mogelijk om het geslacht van het kindje vast te stellen, als je dat wilt natuurlijk! 

De derde (trimester)echo 

Rond de 30e week kan er nog een derde echo gedaan worden, een zogenaamde groei-echo, om de ligging van je kindje en van de placenta te beoordelen. Deze echo wordt echter niet door alle ziekenfondsen terugbetaald indien er geen medische reden voor is. 

Periodieke controles

Na de eerste afspraak krijg je nog een aantal standaardcontroles bij de gynaecoloog. Tot de 24e week is dat om de vier weken, tussen de 25e en 30e week om de drie weken, tussen de 31e en 36e week om de twee weken en daarna om de week. Bij deze controles kijkt de gynaecoloog o.a. naar je gewicht, bloeddruk, de stand van je baarmoeder en het hartje van je baby. 

Jeroen en Amber, de ouders van een lief klein meisje, Noortje (6 maanden oud)

"Amber en ik wilden van tevoren niet weten of het een jongen of meisje zou worden. We wilden graag dat het tot aan het eind een verrassing zou blijven en de natuur gewoon zijn werk laten doen. Bij de echo vertelden we dat daarom aan de assistente. Vervolgens kwam de gynaecoloog en die deed alle metingen: van de schedel, de armen en benen, enzovoort. Hand in hand keken we met een gelukzalige glimlach gefascineerd naar de beelden op het scherm! Aan het eind van het onderzoek verkondigde de gynaecoloog: ‘Ze ziet er perfect uit!’ Eerst waren we sprakeloos! Toen barstten we in lachen uit..."